Mezuak

Bazterreko ibilbideak

Irudia
               Ramon Mas                  Inventari d’afinitats (Kidetasun inbentarioa) liburuko hondarreko kapitulu motzean, Ramon Masek luzeago iruzkindu nahiko zituzkeen hiru liburu aipatu dizkigu: lehendabizikoaren izenburua ez dut hona ekarriko –zein den jakin nahi duenak irakur dezala liburua–; Miquel Creus-en Òpera Àcid da hirugarrena, baina bota dizkion loreek –“bere orrialdetarik haratago joan den liburua, nire biziaren parte bihurtzeraino”– pittin bat kezkatu naute, Creusena irakurria baitut eta ez zitzaidan bereziki gustatu. Bigarrenak, berriz, kezkarik ez, poza eman dit, Masen ibilbidea akitzen den puntuan hasten baita nirea eta, horrela, bai baitut testu honi sarrera emateko ate erretorikoa: urte batzuk dira Miquel Àngel Riera-ren La rara anatomia dels centaures (Zentauroen anatomia arrotza) ikusi nuela Jaume Gelabert lankide eta halere lagunaren mahai gainean. Liburuaren koloreak –berdeak– erakarri ninduen lehendabizi, azaleko marrazki finak geroago eta, hondarrekoz,

Etorkizun barbaroa orain da

Irudia
       E zagutu behar nuen, baina ez nuen haren aditzerik. Eta ezagutu behar nuela diot, beldurrezko zenbait filmetan –bigarren mailan betiere, inoiz ez protagonista– ibilia delako, hala nola Vicente Arandaren La novia ensangrentada (Odolez blaituriko ezkongaia, 1972), Eugenio Martinen Una vela para el diablo (Kandela bat deabruarendako, 1973), Carlos Aureden El espanto surge de la tumba (Ikara hilobitik etorri da, 1973) edo Luis Luciaren Zampo y yo (Zampo eta biok, 1966) –tira, ikuspuntu ortodoxo batetik, Zampo y yo ez da beldurraren tiraderan sartzekoa, baina kontuan hartzen badugu pailazo zahar batekin dabilen neska nerabe baten istorioa dela, delako neska hori Ana Belén dela eta gainera filmean kantatu egiten duela, bada, niri aski beldurgarria iduritzen zait kontua–. Montserrat Julió              Filmak egin arren –aipatutakoez gainera, 1976an Richar Lesterrek zuzenduriko Robin and Marian pelikulan ere, Sean Connery eta Audrey Hepburnekin batera, agertu zen– batez ere antz

Gure bihotzak bum, bum egiten duelarik

Irudia
  Trenet, gaztetan Georges Perecek zioen –eta erranen nuke Je suis né bilduman dioela, baina izan liteke Penser / classer bilduman ere; jakiteko, liburua bilatu beharko nuke, baina lehenagoko sarrera irakurri zutenek badakite nire liburutegia ez dela erraza– bere izena ahoskatutakoan, entzuleak edo Pérec edo Perrec idazten zuela. Lehen e horren ahoskerak ortografian eskatzen duen azentuaren falta azaltzeko, Perecek zioen falta horrek, eskasia horrek, absentzia horrek bere iragan juduarekin zeukan harremana adierazteko balio zuela –Perec, nonbait, Peretz sefardiaren bertsio frantsestua da–. Holokaustoak-edo utzitako hutsunea adierazteko. Charles Treneten deituran ere antzeko dilema dugu. Izan ere, bitara ikusten ahal dugu Interneten, Charles Trenet eta Charles Trénet. Jean Philippe Ségotek eskaini dion biografian –ebook formatuan, bederen– Charles Trénet à ciel ouvert irakurtzen dugu azaleko izenburuan, baina barneko testuan beti da azenturik gabeko Charles Trenet. Frantziako Akade

Memoria vintagearen xarma

Irudia
    L iburu bat komentatzeko lehen pausoa liburua bera, objektua, aurkitzea da. Etxean aurkitzea, erran nahi baita. Liburutegiaren arabera, ez da iduri lukeen bezain lan erraza. Liburutegiak lorategi frantses baten antza badu, aise harrapatuko dugu edozein ale; nireak, berriz, oihan tropikal bat bezala neurririk gabe hazteko eta etxeko geletan kontrolik gabe hedatzeko joera duenez, franko lan izan dut lerro hauetarako behar nuen liburua kausitzen. Haren bilaketa frenetikoan, banituenik ere oroitzen ez nintzen liburu dezente azaldu zaizkit –horrela bederen ez ditut berriz oharkabean erosiko–, eta Kataluniako literatura guzia atera zait bidera: Irene Solà, Melcior Comes, Mercè Rodoreda, Empar Moliner, Juli Vallmitjana… Eta Sergi Pámies. Uste dut etxeko gela guzietan Pàmiesen gutienez liburu bat dagoela. Berriki, Grant Sniderren I Will Judge You By Your Bookshelf ( Zure libuturegiaren arabera sailkatuko zaitut ) komikia gaztelaniara itzuli dute, Lo que tu biblioteca dice de ti gisa. Zur

Diva baten alfabetoa

Irudia
                 Norma Jeane hil zenetik 60 urte igaro diren eta sare sozialetan mundu guzia Andrew Dominicken Blonde filma noraino den misoginoa erabakitzen dabilen honetan, momentu aproposa iduritu zait Marlene Dietrichi buruz zer edo zer irakurtzeko. Zer nahi duzue erratea, Some Like Hot filmean -nire uste arrunt apalean, bistan dena- Marilyn Monroe zaharkitu da gehien eta makurren, eta sekulan ez diot xarmarik igarri mila aldiz ikusiriko Happy birthday, Mr. President hari; izan ere, telebistan ikustean egokitu zaidan aldiro, deserosotasuna eta auzolotsa pixka sortu izan dit egoerak. Laburbiltzeko, egun hauetan, Twitterrek-eta bertzenaz manatzen badute ere, aukeran Blonde Venus nahiago, Blonde baino. Hura, gainera, aise motzagoa da.   Marlene Dietrich, Josef von Sterbergen Blonde Venus -en   Destenorean -edo, nondik begiratzen zaion, ez hain tenorez kanpo: haren heriotzaren 30. urteurrena bete baita aurten- etorri zaidan Marlene Dietrichi buruz iritzi dezente idatzi dira, eta ask